تحلیل تطبیقی اندیشه سیاسی شیخ مفید و جاحظ درباره حکومت و حاکمیت سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی دکترای رشته مدرسی معارف اسلامی، گرایش انقلاب اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

پژوهــش حاضــر بــا روش کتابخانــه ای بــه بررســی اندیشــه های سیاســی شــیخ مفیــد و جاحــظ ــر فریقیــن دربــاره حکومــت و حاکمیــت سیاســی می پــردازد. ّ در جایــگاه شــاخص های تفک ــر مــا را در فهــم جریان هــای فکــری ّ مقایســه تطبیقــی آرا و اندیشــه های سیاســی ایــن دو متفک اعتزالــی، اهــل حدیــث و شــعوبیه، بــر اندیشــه های آنــان یــاری می نمایــد و بــا مدنظــر قــرار دادن رویکــرد مذهبــی و شــرایط اجتماعــی متفــاوت زمــان حیاتشــان می تــوان بــه وجــوه اشــتراک و افتــراق فکــری موجــود پــی بــرد. نتایــج تحقیــق نشــان می دهــد: از نــگاه فریقیــن وجــود حکومــت و حاکمیــت در هــر عصــری از ضروریــات عقلــی اســت. جاحــظ تعامــل بــا هــر ــا شــیخ مفیــد تعامــل بــا ســلطان جائــر را بــدون ّ حاکمــی را و لــو ظالــم باشــد، جائــز می دانــد. ام اضطــرار، غیرجائــز و ممنــوع می دانــد. منشــأ مشــروعیت حاکمیــت سیاســی، از منظــر شــیخ الهــی اســت، درحالی کــه جاحــظ نصــب امــام و حاکــم را بــر مــردم واجــب ّمفیــد فقــط نــص دانســته، یعنــی مشــروعیت حکومــت بــا نصــب الهــی نیســت.

کلیدواژه‌ها